Ngày 12/7, Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) ở The Hague, Hà Lan ra thông báo về
phán quyết vụ kiện Biển Đông của Philippines, trong đó khẳng định Trung Quốc
không có cơ sở pháp lý để đòi quyền lịch sử với các nguồn tài nguyên bên trong
"đường lưỡi bò", tuyên bố đòi quyền lịch sử dựa trên "đường lưỡi bò" của Trung
Quốc đi trái lại với Công ước của Liên Hợp Quốc, và không có thực thể nào ở quần
đảo Trường Sa có thể mang lại vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) cho Trung
Quốc.
Reuters gọi phán quyết này là "đòn giáng pháp lý" vào Trung Quốc,
trong khi Bộ Ngoại giao Mỹ ra thông cáo nhấn mạnh phán quyết có "đóng góp quan
trọng" cho quá trình giải quyết các tranh chấp khu vực. Tuy nhiên, cơ hội để nó
đổi thay cục diện khu vực, chấm dứt thế giằng co, đối đầu ở Biển Đông là rất
hiếm hoi. Thay vào đó, bao tay còn có thể gia tăng, ít ra là trong ngắn hạn,
theo Los Angeles Times.
Phản ứng từ Trung Quốc
Ngay từ đầu vụ
kiện, Bắc Kinh đã tuyên bố không ưng ý phán quyết từ tòa. Nhưng điều này không
đồng nghĩa với việc họ sẽ không phản ứng khi phán quyết đi ngược lại những ích
của Trung Quốc. Philippines, Mỹ cùng các nước khác khi ấy sẽ cảm thấy cần phải
hành động, cây bút Julie Makinen bình luận.
"Quan điểm của Bắc Kinh đã
rõ: không chấp thuận, không tham dự, không xác nhận và không thực hành", Fu
Ying, cựu thứ trưởng ngoại giao Trung Quốc, hôm 10/7 viết trên tạp chí Foreign
Policy.
Ngay trước khi tòa ra phán quyết, Trung Quốc đã có những động
thái phản ứng quyết liệt, như điều phi cơ dân sự ra hạ cánh ở hai đảo nhân tạo
bất hợp pháp tại Trường Sa, đặt lực lượng ứng phó khẩn ở thủ đô Bắc Kinh vào thể
trực chiến.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc ra thông cáo nói rằng phán quyết của
PCA là "yếu kém", và Bắc Kinh "không hài lòng và không công nhận" phán quyết.
chủ toạ Trung Quốc Tập Cận Bình nói Trung Quốc "cống hiến cho duy trì hòa bình
và ổn định" ở Biển Đông nhưng sẽ "không ưng ý những Quan điểm hoặc hành động dựa
trên phán quyết từ tòa án liên quan đến tranh chấp", Reuters.
Trung Quốc
nói rằng họ nhận được sự ủng hộ của 60 nước về lập trường Biển Đông của mình,
nhưng sau khi tòa ra phán quyết, gần như chưa có nhà nước nào lên tiếng công
khai ủng hộ việc họ bác phán quyết. Trong khi đó, một loạt các quốc gia và tổ
chức quốc tế như Việt Nam, Mỹ, Nhật Bản, Liên minh châu Âu... đều đã lên tiếng
hoan nghênh phán quyết của PCA.
"Có khả năng cao là Bắc Kinh sẽ tìm mọi
biện pháp để đáp trả, cả trên lục địa lẫn trên biển, để chứng tỏ họ không khuất
phục trước phán quyết từ tòa trọng tài. Hoặc họ sẽ tìm cách trừng trị Manila vì
từ chối bãi bỏ vụ kiện", ông Gregory B. Poling, giám đốc chương trình Sáng kiến
sáng tỏ Hàng hải châu Á thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS),
hội sở ở Washington, nhận định.
Theo Poling, Trung Quốc có thể phát động
quá trình xây dựng đảo nhân tạo tại bãi cạn Scarborough tranh chấp với
Philippines, một động thái gây nguy hại nghiêm trọng tới môi trường và "rất đáng
lo ngại về pháp lý cũng như ngoại giao".
Bắc Kinh cũng có khả năng tái
thiết lập thế trận để ngăn hải quân Philippines tiếp tế cho các binh sĩ đóng
trên tàu chiến cũ Sierra Madre được Philippines sử dụng như một tiền đồn tại Bãi
Cỏ Mây thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam từ năm 1999, Poling dự
đoán.
Hồi cuối tháng trước, People's Daily, cơ quan ngôn luận của đảng
Cộng sản Trung Quốc, đăng tải một bài viết nhấn mạnh Bắc Kinh hoàn toàn đủ năng
lực kéo tàu Sierra Madre đi chỗ khác. Trung Quốc rêu rao rằng bản thân không
phải "ỷ lớn hiếp nhỏ", mà chính là những quốc gia kia đang "ỷ nhỏ hiếp lớn" và
cảnh báo sự "nhịn nhục" của Trung Quốc "có giới hạn".
ngoại giả, theo
Makinen, Trung Quốc còn có thể tuyên bố một Vùng Nhận dạng Phòng không (ADIZ)
trên Biển Đông hay triển khai chống chọi cơ tới những đường băng nước này xây
dựng trái phép ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam.
dịp thương
thảo
Nếu Bắc Kinh thật sự thực hành những động thái kể trên, Washington
buộc phải phản ứng.
"Mỹ có nhẽ sẽ đáp lại bằng một chiến dịch ngoại giao
rầm rộ chống Trung Quốc và điều tàu hải quân tới Biển Đông thẳng hơn nhằm củng
cố lập trường về tự do hàng hải", Thomas Eder, nhà nghiên cứu tại Viện Trung
Quốc học Mercator ở Berlin, Đức, nhận xét. "Những nhà nước khác trong khu vực
lúc ấy sẽ cảm thấy cần phải mau chóng làm theo Philippines và nộp đơn kiện của
riêng mình lên các tòa án quốc tế".
Bill Hayton, phóng viên kỳ cựu chuyên
nghiên cứu về tình hình Biển Đông của BBC cho rằng rồi sẽ đến lúc Trung Quốc
nhận ra họ đang tiến dần đến một điểm mà hành động của họ sẽ châm ngòi cho phản
ứng quyết liệt hơn từ Mỹ và cộng đồng quốc tế, và Bắc Kinh sẽ buộc phải tự điều
chỉnh để ghìm cương lại.
Một số nhà phân tích cũng nhận định Bắc Kinh sẽ
phải dừng lại trước khi các hành động tai ngược, bất chấp luật pháp quốc tế của
mình gây ra hậu quả chẳng thể cứu vãn trên Biển Đông. Trong dài hạn, Trung Quốc
cuối cùng sẽ phải ngồi vào bàn thương lượng cùng các nhà nước khác có can hệ tới
tranh chấp, và lúc đó phán quyết của Tòa Trọng tài sẽ là một công cụ hữu hiệu để
các nước "nói lý" với Bắc Kinh.
"Ở một thời khắc nào đó sau khi phán
quyết được đưa ra, các bên can hệ sẽ tái khởi động thương thuyết", Jerome A.
Cohen, chuyên gia về luật Trung Quốc và châu Á, dự đoán. "Nhằm giữ thể diện cho
Trung Quốc, có nhẽ không cần thiết phải đề cập rõ đến phán quyết của tòa trong
bất kỳ thỏa thuận nào".
Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay cho biết
nước này “hoan nghênh thông báo về phán quyết” của Tòa Trọng tài và đang "nghiên
cứu phán quyết một cách cẩn trọng và kỹ lưỡng, điều mà kết quả quan trọng này
xứng đáng nhận được", ông nói. "Đồng thời, chúng tôi kêu gọi những bên liên can
kềm chế và trầm tĩnh".
Hôm 8/7, ông Yasay nói với truyền thông địa phương
rằng ông hy vọng có thể nhanh chóng bắt đầu thương lượng trực tiếp với Trung
Quốc sau khi tòa ra phán quyết. Nhưng cụ thể bao giờ việc thương lượng diễn ra
thì không ai hay.
"Đó sẽ là một quá trình dằng dai", Cohen nhấn mạnh.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét